Tem
Tết đã trở thành nét đặc trưng không thể thiếu mỗi dịp Tết đến Xuân về ở
Việt Nam cũng như ở một số quốc gia khác sử dụng âm lịch.
Bộ
tem Tết Canh Tý 2020 được công chúng đánh giá là có phong cách thiết kế
mới lạ, hòa theo xu thế hội nhập của thế giới mà vẫn đậm chất Tết cổ
truyền Việt Nam.
Nhiều thông điệp sâu sắc trong năm mới
Năm
Canh Tý 2020 là khởi đầu cho chu kỳ tem Tết mới, do đó yêu cầu đặt ra
là cần sự tươi mới, độc đáo. Họa sỹ Nguyễn Quang Vinh đã làm hoàn tất
được những yêu cầu này trong tác phẩm đầu tiên trong lĩnh vực vẽ tem.
Bộ tem Tết Canh Tý 2020 gồm hai mẫu tem và một blốc với hai gam màu chủ đạo là đỏ và xanh.
Ở
mẫu tem thứ nhất, trên nền đỏ tươi là hình ảnh chú chuột với gương mặt
rạng rỡ, vỗ tay sung sướng mở gói quà là một chiếc bánh chưng, ẩn chứa
thông điệp “Niềm vui và hạnh phúc” tức là vui sướng khi nhận quà, hạnh
phúc khi được yêu thương.
Mẫu
tem thứ hai thể hiện hình ảnh một chú chuột bầu bĩnh đang “lém lỉnh”
hướng mắt vào cặp bánh chưng, gửi gắm thông điệp “Niềm tin và hy vọng”
trên nền màu xanh lá chuối.
Ở
đây là hy vọng về một tương lai tươi sáng và gặt hái được nhiều thành
công. Mẫu blốc thể hiện gia đình chuột ấm áp, sum vầy, đoàn viên trong
ngày xuân, hàm chứa nhiều thông điệp sâu sắc.
Đại
diện Công ty tem Việt Nam cho biết: Với hình ảnh bánh chưng, bánh tét,
hoa đào, hoa mai... màu sắc tươi tắn, được ví như sắc Xuân được trải dài
từ Bắc đến Nam, cùng với thần thái linh vật Chuột hoa lanh lợi, sống
động, bộ tem Tết Canh Tý đã truyền tải đậm nét không khí Tết.
Ngắm tem,
người xem cảm nhận được một mùa Xuân mang "Niềm vui - hạnh phúc - niềm
tin - hy vọng" đang đến với mỗi người. Đồng thời, bộ tem cũng là lời
nhắc nhở những người con xa quê luôn nhớ về gia đình, quê hương, nguồn
cội trong dịp Tết đoàn viên.
Đặc
biệt, bộ tem Tết Canh Tý 2020 được thể hiện theo phong cách trổ giấy -
cutting layer. Đây là một phương pháp mới, đang được rất nhiều nước trên
thế giới sử dụng trong việc thiết kế tem Tết. Điều này thể hiện rõ tính
hội nhập trong phát hành tem Tết Việt Nam.
Mẫu tem do
họa sỹ Nguyễn Quang Vinh thiết kế đã vượt qua gần 40 tác phẩm khác để
trở thành bộ tem Tết Canh Tý 2020 được Bộ Thông tin và Truyền thông,
Tổng công ty Bưu điện Việt Nam chính thức phát hành.
Nguyễn
Quang Vinh là họa sỹ chuyên thiết kế cho Báo Nhi Đồng chia sẻ: Bộ tem
Tết này đặt ra yêu cầu khá khó thiết kế bởi mẫu phải theo xu hướng hội
nhập quốc tế vừa phải đậm chất Tết cổ truyền Việt Nam.
Bản thiết
kế tem cũng cần đúng mạch dòng tem Tết 12 con giáp. Trong khi đây là lần
đầu tiên họa sỹ Nguyễn Quang Vinh thiết kế tem Tết.
Họa
sỹ Nguyễn Quang Vinh tâm sự: Để có được bộ tem này, anh đã trải qua khá
nhiều cung bậc cảm xúc. Đã từng có lúc anh phát khóc, cảm giác bất lực
khi ngày hôm sau phải duyệt thiết kế mà đêm hôm trước in không lên được
màu sắc, hình ảnh như ý. Đến lúc vượt qua mọi việc rồi, cảm xúc vỡ òa.
Qua
lần đầu thiết kế tem Tết này, anh cũng tích lũy được khá nhiều kinh
nghiệm. Làm nghệ thuật thường chỉ chú trọng vào sự sáng tạo bay bổng,
nhưng thiết kế tem phải giống như kiến trúc sư, tính từng milimet nội
dung, hình ảnh trên mẫu tem.
Bộ tem của
họa sỹ Nguyễn Quang Vinh ngầm ẩn chứa nhiều tầng ý nghĩa sâu sắc. Đáng
chú ý nhất là tính âm dương hòa hợp, góp phần tạo nên một tổng thể hài
hòa. Các mẫu thiết kế tem bưu chính của nước ngoài không tính đến yếu tố
âm dương như vậy. Đây cũng chính là tính dân gian đặc trưng của bộ tem.
Bên
cạnh đó, blốc tem được thiết kế như một vòng luân hồi hình số 8, được
tạo bởi những chùm hoa, đuôi chuột và chữ Tết Canh Tý. Có thể thấy, đây
là bức tranh đang chuyển động chứ không phải bức tranh tĩnh. Trên nền
đấy, những chú chuột đang vui đùa nhảy nhót.
Không
đơn giản chỉ là vẽ một con chuột bất kỳ đặt vào giữa mẫu tem mà không
có ý nghĩa gì. Tất cả đường nét, màu sắc, chi tiết đều được họa sỹ
Nguyễn Quang Vinh tính toán theo nội dung định trước. Đặc biệt, đặt 4
con tem cạnh nhau sẽ thấy chúng chạy luân chuyển theo 4 hình số 8.
Những
tâm huyết, nỗ lực của họa sỹ thiết kế tem đã được công chúng ghi nhận
và đánh giá cao. Chỉ sau gần 2 tháng phát hành, bộ tem Tết Canh Tý 2020
đã “cháy hàng”. Nhiều người chơi tem Việt Nam nhận định, lâu lắm rồi mới
có một bộ tem Tết có sức hấp dẫn thị trường như vậy.
Độc đáo những mẫu tem chuột
Điểm lại những bộ tem bưu chính Việt Nam đã được phát hành, không có nhiều bộ tem thể hiện hình ảnh con chuột.
Gần 50 năm trước, hình ảnh “Đám cưới chuột” trong tranh khắc gỗ dân gian Đông Hồ đã được đưa lên tem bưu chính trong bộ tem “Tranh dân gian”
do hai họa sỹ Đỗ Việt Tuấn và Đặng Quang Lạc thực hiện (bộ tem gồm có 6
mẫu tem, thể hiện 6 bức tranh dân gian đặc sắc của Việt Nam gồm: "Đám
cưới chuột", "Rước trống", "Đánh vật", "Thầy đồ cóc", "Hứng dừa", "Đánh
ghen").
Bộ
tem được in tại Hungary kích cỡ 55 x 46mm, phát hành ngày 30/1/1972.
Đây là mẫu tem đầu tiên, cũng là mẫu tem có kích thước lớn nhất về đề
tài chuột.
20 năm sau (năm 1992), hình ảnh con chuột tiếp tục được thể hiện trong bộ tem “Thú gặm nhấm”
do họa sỹ Hoàng Thúy Liệu thiết kế, khuôn khổ 46 x 31mm và 31 x 46mm,
gồm 3 mẫu: "Chuột lang Angora", "Chuột lang" và "Chuột nhảy".
Tiếp đó, hình ảnh “Đám cưới chuột” thiết kế dựa theo tranh khắc gỗ dân gian Đông Hồ lại được tái hiện trên tem "Tết Bính Tý"
1996. Bộ tem do họa sỹ Trần Thế Vinh thiết kế, gồm hai mẫu và một tem
khối ("Rước lọng", "Rước kiệu", tem khối "Nghênh hôn"). So với mẫu tem
phát hành năm 1972, trong mẫu tem năm 1996, sau chú rể chuột (tiến sĩ
chuột) là chú chuột cầm lọng hay chú chuột thổi kèn.
Tiếp đó, bộ tem "Tết Mậu Tý"
2008, hình ảnh chú chuột lại được ra mắt công chúng với hình tượng
chuột thiết kế phỏng theo nghệ thuật trổ giấy, cách điệu qua nét vẽ như
hoạt hình, kết hợp với gam màu rực rỡ, vui tươi của mùa Xuân, lễ hội,
trông rất ngộ nghĩnh và đáng yêu. Bộ tem do họa sỹ trẻ Đặng Minh Vũ
thiết kế...
Nhìn
lại những mẫu tem có hình con chuột từng được Bưu chính Việt Nam phát
hành, ông Hoàng Anh Thi, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Viet Stamp đánh giá cao bộ
tem Tết Canh Tý 2020 về phong cách lạ trong thiết kế tem. Phong cách
trổ giấy cũng là một hướng đi mới cho tem bưu chính Việt Nam.
Tuy
nhiên, ông Hoàng Anh Thi cũng mong muốn, thời gian tới, các họa sỹ vẽ
tem Tết chú trọng hơn việc chắt lọc những hình ảnh dân gian để khi xem
công chúng biết ngay là tem bưu chính Việt Nam.
Chẳng
hạn như có thể nhờ nghệ nhân tò he nặn hình 12 con giáp, sau đó các họa
sỹ có thể sáng tạo thêm để đưa hình ảnh con giáp tò he lên tem. Bởi tò
he là loại hình nghệ thuật chỉ riêng Việt Nam mới có...
Mặt
khác, tem Tết của bưu chính Việt Nam cần đa dạng hóa hơn nữa hình thức
thể hiện để không quá lạc hậu so với bạn bè quốc tế, nhất là về công
nghệ. Ví dụ công nghệ in bằng mực biến màu khi gặp nhiệt.
Mực
biến màu khi gặp nhiệt là loại mực đặc biệt, có thể đảo ngược theo
chiều thuận nghịch, tức là từ không màu có thể chuyển thành có màu, hoặc
ngược lại từ có màu chuyển về dạng trong suốt, mất màu dưới tác động
của nhiệt độ nóng hoặc lạnh...
Bích Nguyễn (TTXVN/Vietnam+)