Lòng can đảm giúp chúng ta chống lại nỗi sợ hãi tĩm cách khống chế nó, chứ không phải giúp chúng ta chối bỏ sự tồn tại của nó.
Mark Twain
Cuộc
đời gần như là hoàn hảo!”, tôi tự nhủ và cám ơn số phận đã rất ưu ái
với tôi. Quả thật tôi đã và đang đứng trên đỉnh cao của danh vọng. Hơn
một năm qua, tôi là ngôi sao trong một vở nhạc kịch ăn khách của sân
khấu Paris trắng lệ. Tôi được giao vai trong bốn vở nhạc kịch của một
hãng phim nổi tiếng. Và hơn hết, tôi có rất nhiều bạn tốt, những người
tôi vẫn thường xuyên gặp gỡ chuyện trò.
Lúc đó là năm 1922. Tôi đã không hiểu vì sao mà bao nhiêu may mắn lại nhanh chóng từ biệt tôi như vậy.
Sau
này, ôn lại những gì đã xảy ra tại rạp Les Bougges Parisiens vào buổi
tối hôm ấy, tôi nhận thấy đã có những dấu hiệu cảnh báo trước đó. Trong
nhiều tháng trời, tôi đã làm việc quá sức, lại thiếu ngủ thường xuyên.
Đôi khi, tôi cảm thấy mình như người kiệt sức - đầu óc nặng trịch, bao
hứng khỏi tan biến đi đâu hết cả. Thế mà tôi chẳng hề lưu tâm. "Chắc chỉ
mệt mỏi chốc lát thôi", tôi tự nhủ, rồi lại bước ra sân khấu, tự ép
mình diễn thật hay đúng như những gì khán giả mong đợi.
Tuy
nhiên, tối hôm ấy sự việc không diễn ra bình thường như mọi tối. Trước
đó, vào bữa trưa kéo dài hàng giờ với bạn bè, tôi đã ngu ngốc đắm mình
trong rượu ngon và ních thật căng bụng. Tôi tranh thủ chợp mắt vài phút
với hy vọng sẽ tỉnh táo lại trước giờ diễn. Thế nhưng khi đến rạp hát,
đầu tôi cứ phừng phừng như bốc lửa. Trước đây tôi chưa bao giờ rơi vào
tình trạng xây xẩm như thế này. Tôi cố gắng xua tan nó khi chờ nghe gọi
đến lớp diễn của mình. Dù vậy khi nghe gọi, những lời này như đến từ một
nơi xa xăm nào đó. Tôi bước ra sân khấu, xương lên lời thoại quen thuộc
của vai tôi diễn. Nhưng rõ ràng có điều gì đó không ổn. Tôi có thể nhận
thấy điều đó qua ánh mắt của người bạn diễn.
Khi
tôi hát tiếp đoạn thứ hai, sự ngạc nhiên trong tôi đã chuyển thành lời
báo động và tôi kinh hoàng nhận ra rằng mình đã hát nhầm lời của cảnh ba
thay vì cảnh một! Tôi cố gắng hết sức lấy lại bình tĩnh nhưng vô vọng.
Đầu tôi lúc ấy đột nhiên rối tung. Tôi như kẻ mất hồn.
Người
bạn diễn hát đỡ lời tôi một cách khéo léo, anh ấy thầm thì nhắc tôi
những chữ đầu của mỗi đoạn tôi phải hát và cứ thế, những người khác cũng
lần lượt nhắc tôi trong những cảnh sau. Buổi diễn tối hôm đó đã kết
thúc mà chỉ những người ở sau cánh gà mới biết chuyện gì đã xảy ra.
Sau
buổi diễn, các bạn đồng nghiệp cười xòa và an ủi tôi rằng đó chỉ là sự
bất ổn nhất thời. Tôi cũng muốn tin như vậy, nhưng tôi đã thật sự hoảng
loạn. Điều gì sẽ đến nếu sự cố tối nay chỉ là một sự mở đầu? Một diễn
viên kịch không nhớ nổi lời thoại của mình - điều này có nghĩa là sự
nghiệp tiêu tan. Một dấu chấm hết cho một nghề nghiệp đã đưa tôi thoát
khỏi những quán café tồi tàn ở Montmartre - nơi tôi đã phải hát để kiếm
sống qua ngày - để đến những rạp hát sang trọng nhất của Paris trắng lệ
kèm với tiền thù lao hàng ngàn đô-la mỗi tuần.
Ngày
hôm sau, tôi đọc đi đọc lại lời thoại của mình, ôn lại từng câu ca, lời
hát mà tôi đã thuộc làu cả năm qua. Nhưng đến tối, nỗi kinh hoàng quay
trở lại và đi kèm theo nó là cơn ác mộng đeo đẳng tôi nhiều tháng liền.
Đứng trên sân khấu, tôi thấy mình không tài nào tập trung được vào lời
thoại phải nói lúc ấy mà đầu óc cứ mải chạy theo những lời thoại của một
vài cảnh sắp tới và cố gắng chuẩn bị để nói những lời này. Tôi hết ngập
ngừng thì lại nói lắp bắp. Sự thoải mái, tự nhiên đã giúp tôi trở thành
diễn viên danh tiếng chạy đi đâu mất. Rồi tôi thấy xây xẩm mặt mày, sàn
diễn và mọi vật như quay vòng trước mắt tôi. Tôi thực sự sợ hãi nghĩ
đến cảnh mình ngã gục ngay trên sàn diễn.
Tôi
đi khám hết bác sĩ này đến chuyên gia khác. "Suy nhược thần kinh", họ
nói rồi chích thuốc, dùng điện từ xoa bóp cho tôi, bắt tôi theo chế độ
ăn kiêng đặc biệt. Nhưng tất cả đều vô hiệu. Người ta bắt đầu bàn tán
xôn xao rằng sự nghiệp diễn viên của tôi đang trượt dốc. Tôi cố tránh
gặp bạn bè vì tôi chắc họ cũng đã biết tình trạng bất ổn của tôi.
Nhưng
khi tình trạng đầu óc choáng váng xảy ra thường xuyên hơn, tôi biết rõ
ràng sự suy sụp thần kinh là không thể tránh khỏi. Và nó đã đến thật.
Lúc đó, mọi thứ với tôi thế là hết. Cả thế giới trước mắt tôi sụp đổ tan
tành.
Bác
sĩ yêu cầu tôi đi nghỉ tại một khu điều dưỡng ở Saujon, một ngôi làng
nhỏ bé ở miền tây nam nước Pháp. "Thế giới của Maurice Chevalier đã vỡ
vụn", tôi thở dài, "và chẳng còn nơi nào có thể hàn gắn lại những mảnh
vỡ ấy nữa".
Tuy
nhiên, lúc đó tôi đã không thể ngờ đến sự tinh tường và lòng nhẫn nại
của vị bác sĩ già tài giỏi tại Saujon. Đọc xong hồ sơ bệnh án của tôi,
bác sĩ Robert Dubơis vạch ra một phương án điều trị đơn giản chỉ bằng
nghỉ ngoi và thư giãn.
- Sẽ chẳng ăn thua gì đâu, - tôi uể oải nói, - tôi hết thời rồi.
Nhưng
rồi trong nhiều tuần sau đó, theo lời bác sĩ, tôi thả bộ một mình dọc
theo những con đường làng do ông vạch ra. Và dần dần tôi tìm thấy những
nét yên bình trong vẻ đẹp của thiên nhiên; sự yên bình vẫn luôn tồn tại
trong tôi mà tôi đã quên bẵng đi. Rồi cũng đến một ngày, bác sĩ Dubơis
khẳng định với tôi rằng thần kinh của tôi đã bình phục hoàn toàn. Tôi
rất muốn tin ông nhưng trong lòng còn ngờ vực. Giờ đây sự hoảng loạn
trong tôi không còn nữa nhưng tôi vẫn thấy mình chưa đủ tự tin.
Một
buổi chiều, bác sĩ Dubơis đề nghị tôi trình diễn giúp vui cho một nhóm
người nhân ngày hội làng. Cứ nghĩ đến chuyện phải đối mặt với khán giả -
bất cứ khán giả nào - là tôi thấy đầu óc mình trở nên mụ mẫm. Tôi vội
vàng từ chối lời đề nghị đó.
- Tôi biết cô có thể làm được, Maurice, - bác sĩ nói,
- và cô phải chứng tỏ điều này cho chính bản thân cô. Đây là cơ hội tốt để cô khởi đầu đấy!
Tôi thấy thật kinh hãi.
- Có gì bảo đảm là tâm trí tôi sẽ không rối tung lên như trước?
-
Chẳng có điều gì bảo đảm cho cô cả. - Bác sĩ Dubơis chậm rãi nói, và
ông tiếp tục với một câu nói mà đến hôm nay tôi vẫn nghe thấy văng vẳng
bên tai mình như ba mươi năm trước - Đừng sợ phải đối mặt với nỗi sợ
hãi!
Mãi đến khi ông giải thích, tôi mới hiểu hết ý câu nói đó của ông.
-
Cô sợ lại phải bước lên sân khấu, do đó cô tự nói với mình thế là hết.
Nhưng sợ hãi không bao giờ là nguyên nhân rời bỏ sàn diễn của cô cả; nó
chỉ là một cái cớ mà thôi. Khi một người dũng cảm gặp phải nỗi sợ hãi,
anh ta thừa nhận sự tồn tại của nó - và rồi vững bước vượt qua mà không
còn lưu tâm đến nó nữa.
Ông dừng lại ở đó và đợi câu trả lời của tôi. Mãi một lúc lâu sau, tôi mới cất tiếng.
- Tôi sẽ thử xem!
Tôi
quay về phòng mà tim đập loạn xạ khi nghĩ đến những gì đang chờ đón tôi
phía trước. Trong những ngày kế tiếp, tôi trải qua những giờ phút căng
thẳng hồi hộp khi cứ nhai đi nhai lại lời bài hát mà tôi sẽ trình diễn.
Rồi thử thách cuối cùng đã đến - tôi đứng sau cánh gà của một sân khấu
nhỏ đợi đến lượt mình ra diễn.
Ngay
tức thời, nỗi sợ hãi lại vây lấy tôi, bất giác tôi muốn quay lưng và bỏ
chạy thật nhanh. Nhưng từng lời nói của vị bác sĩ cứ vọng mãi bên tai
tôi: "Đừng sợ phải đối mặt với nỗi sợ hãi!". Và đúng lúc đó, dàn nhạc
nghiệp dư của làng trỗi nhạc ra hiệu đã đến phần biểu diễn của tôi. Tôi
bước ra sân khấu và bắt đầu cất tiếng hát.
Mỗi
một lời tôi hát, mỗi một câu tôi ca tối hôm đó là cả một sự cố gắng đến
khổ sở. Nhưng lần này, trí nhớ đã không chơi khăm tôi nữa. Khi bước
xuống khỏi sân khấu trong tiếng vỗ tay nồng nhiệt, tôi cảm thấy niềm vui
chiến thắng nâng bổng mình lên. Tối hôm đó, tôi đã không át đi được nỗi
sợ hãi; đơn giản, tôi chỉ thừa nhận sự có mặt của nó và rồi tiếp tục
công việc của mình mà không lưu tâm đến nó nữa. Biện pháp đó thật hữu
hiệu.
Rốt
cuộc tôi đã nhìn thấy con đường giúp tôi quay lại với sự nghiệp của
mình. Tôi tự nhủ, có thể tôi sẽ chẳng bao giờ lấy lại sự tự tin mà mình
hằng có, bởi điều gì đã xảy ra một lần bất cứ lúc nào cũng có thể xảy ra
lần nữa. Nhưng giờ đây tôi có thể sống cùng với nó, và tôi quyết tâm
chứng tỏ mình sống chung được với nó.
Con
đường quay lại Paris thật không dễ dàng chút nào. Tôi chọn Melum, một
thành phố nhỏ cách thủ đô vài dặm làm nơi khỏi nghiệp trở lại. Tôi đến
một rạp hát nhỏ và xin gặp người chủ rạp. Ông ta giật mình và ngạc nhiên
nhìn tôi, và khi tôi đề nghị được hát với một số tiền thù lao nhỏ nhoi,
ông nghĩ rằng tôi đang đùa. Nhưng tôi thuyết phục rằng tôi muốn nhờ ông
giúp tôi trở lại sàn diễn, ông mới gật đầu ưng thuận. Và cứ theo cách
này, tôi lại bắt đầu những buổi biểu diễn của mình hết thành phố này đến
thành phố khác. Mỗi buổi biểu diễn là một cuộc đấu tranh đau đớn và khổ
sở trong tâm trí tôi.
"Vậy là mình vẫn còn sợ à?", cứ mỗi lần như thế tôi lại thì thầm với mình, "Thế thì đã sao?".
Cuối
cùng, tôi tiếp tục lẩm bẩm những lời này khi đứng chờ lớp diễn của mình
tại một hí viện lộng lẫy, mới xây dimg ở Paris, sẵn sàng đối mặt với
khán giả thủ đô. Tối hôm ấy khi màn sân khấu hạ xuống cũng là lúc một
chân trời mới mở ra trước mắt tôi. Tôi cúi chào liên tục trong tiếng vỗ
tay vang dội cả hí viện rộng lớn. Thành công, sự thành công mà tôi đã
từng có và từng mất, giờ đây đã quay trở lại với tôi.
Từ
buổi tối hôm ấy và cho đến mãi bốn thập ký sau đó, tôi đã tiếp tục công
việc mà tôi yêu thích - mang tiếng hát đến cho khán giả ở khắp đất
nước. Trong suốt thời gian đó, tôi cũng đã trải qua nhiều khoảnh khắc sợ
hãi, và đúng như lời người bác sĩ già tài ba ở Saujon đã nói: "Chẳng có
điều gì bảo đảm cho cô cả". Nhưng cảm giác đe dọa đó không bao giờ còn
có thể khiến tôi từ bỏ sự nghiệp ca hát nữa.
Đã
bao lần trên đường đời, chúng ta đã để nỗi sợ hãi biến thành chướng
ngại vật ngăn trở bước tiến của mình? Chúng ta thấy được điều mình mong
muốn đang ở phía trước, nhưng thay vì thừa nhận nỗi lo sợ vẫn hiện hữu
trong lòng nhưng chúng ta vẫn sẵn sàng tiến bước, chúng ta lại luôn viện
mọi lý do để rồi cuối cùng ngán ngại và quay lùi cam chịu thất bại.
Chính
kinh nghiệm bản thân đã dạy tôi rằng: Nếu chúng ta cứ mong đợi một
khoảnh khắc tuyệt hảo, khi mà mọi chuyện được bảo đảm tuyệt đối an toàn
và chắc chắn, thì giây phút đó sẽ không bao giờ tới. Và khi đó, những
ngọn núi cao sẽ không còn ai chinh phục, những cuộc tranh đua không có
người chiến thắng và hạnh phúc vĩnh cửu sẽ chẳng đến với ai.