Mặc
dù đến tuổi tập nói nhưng có một số trẻ lại không chịu thể hiện ngôn
ngữ qua việc giao tiếp với cha mẹ và mọi người xung quanh. Đây có thể là
dấu hiệu của trẻ chậm nói. Theo cảnh báo của các chuyên gia ngôn ngữ
trị liệu nếu không được can thiệp sớm, về sau tình trạng rối loạn ngôn
ngữ của trẻ khó đi theo chiều hướng tốt.
KTV Đỗ Thị Bích Thuận đang điều trị cho trẻ chậm nói tại BV Nhi đồng 1 TP.HCM
Chậm nói và chậm hiểu lời
Cách đây 1 tuần,
Khoa Vật lý trị liệu BV Nhi đồng 1 TP.HCM đã điều trị thành công trường
hợp bé trai chậm nói tên H. - SN 2012 quê ở Kiên Giang. Mặc dù 4 tuổi
nhưng H. không thể giao tiếp với mọi người như các trẻ cùng trang lứa.
Tuy nhiên qua lần khắc phục đầu tiên bằng vật lý trị liệu âm ngữ, bé đã
nói được 1, 2 từ. Số lượng từ phát âm chưa nhiều nhưng đó lại là tín
hiệu khả quan việc khắc phục rối loạn ngôn ngữ ở trẻ chậm nói đã thành
công. Sau lần 3 khắc phục bé H. đã nói được 5 từ. Do bắt chước nói theo
người khác nên bé chưa có khả năng hiểu nghĩa từ. Dù vậy, điều đó đã
phần nào khẳng định việc can thiệp sớm bằng vật lý trị liệu thật sự có
tác dụng tốt đối với trẻ chậm nói.
KTV Đỗ Thị Bích Thuận cho biết,
khiếm khuyết về ngôn ngữ thuộc về lĩnh vực ngữ nghĩa, ngữ dụng, hình
thức bao gồm âm vị, hình vị, cú pháp. Đó là khi trẻ từ 6 đến 8 tháng
tuổi không phát ra được âm thanh như đứa trẻ khác. Đến tháng thứ 10 vẫn
không có giao tiếp chủ ý, không có từ đơn trong vốn từ của bé. Đến 2
tuổi trẻ vẫn chưa phát âm được cụm từ và vốn từ chỉ dưới con số 25. Về
nguyên nhân, không phải là yếu tố quyết định nhưng di truyền cũng là một
phần nằm trong “khoảng xác định” gây ra tình trạng chậm nói. Sản phụ
sinh non, sinh nghẹt hay bị ngộ độc rượu, rubella cũng là những yếu tố
nguy cơ làm cho trẻ chậm nói.
Phải được can thiệp sớm
Đối
với KTV phục hồi chức năng ngôn ngữ cho trẻ, ngoài trình độ chuyên môn
cần phải xác định được công việc cần phải làm vì mỗi người có một vai
trò khác nhau trong việc điều trị trẻ. Trong đội ngũ đa chuyên ngành,
người giáo dục đặc biệt phải hoàn thành tốt phần việc của mình để góp
phần hoàn thiện quá trình phục hồi chức năng ngôn ngữ cho trẻ chậm nói.
Thường
cha mẹ hay đặt câu hỏi để mong muốn con trả lời nhưng đây là điều không
nên nếu không nói là đã sai lầm trong việc khắc phục chậm nói. Những
câu hỏi của người lớn do nóng vội đôi khi thật sự quá tải đối với khả
năng tái hiện ngôn ngữ của trẻ. Do chậm hiểu lời nên hậu quả là trẻ bị
ép vào con đường cùng. Nếu lỡ đặt câu hỏi thì cha mẹ thực hiện theo quy
tắc bàn tay tức là chia ra mỗi ngón tay mỗi nguyên tắc cho dễ nhớ. Theo
lời khuyên của KTV Bích Thuận, chúng ta không được nóng vội mà phải chờ
đợi từ từ bằng sự kiên trì, nhẫn nại của mình. Không nên dạy con theo ý
của mình mà dạy theo hướng của trẻ để dễ hòa nhập với đối tượng hơn.
Không ít cha mẹ chỉ chăm chăm đưa con đi khám mà “quên” việc dạy và chơi
với bé. Khi đồng hành với trẻ, chúng ta mới hiểu hết trẻ vì ngôn ngữ
trẻ được hình thành qua giao tiếp, trò chơi, lao động. Vì thế người lớn
nên tăng cường chơi với trẻ càng nhiều thời gian càng tốt. Phải luôn có
sự tương tác với trẻ trong điều kiện có thể. Nếu có người nuôi trẻ thì
phụ huynh nên quan tâm và theo dõi sát sao hơn. Không nên phó mặc cho
người giúp việc hoặc người giữ cháu. Hiện nay một số phụ huynh sớm cho
bé tiếp xúc với các phương tiện CNTT hiện đại vừa để rảnh tay làm việc
khác lại vừa coi đó là niềm tự hào cho gia đình. Họ còn cho con học
tiếng Anh qua iPad. Đây là điều cấm kỵ vì ảnh hưởng nhiều đến sự phát
triển bình thường của trẻ. Sai lầm của cha mẹ là cứ tưởng ti vi sẽ dạy
con nói nhanh hoặc hướng trẻ học tiếng Anh qua iPad cho tiện lợi. Tốt
nhất khi thấy con từ 6 đến 8 tháng không phát ra được âm thanh như đứa
trẻ khác, 10 tháng không có giao tiếp chủ ý, không có từ đơn nên đưa đến
BS chuyên khoa để được tư vấn. Việc phát hiện trẻ chậm nói cũng không
quá khó vì hơn ai hết cha mẹ là người cảm nhận được con mình có những
khác lạ so với trẻ cùng lứa về phát triển ngôn ngữ.
“Các cặp vợ
chồng trong gia đình trẻ nên hạn chế các nguy cơ ảnh hưởng đến trẻ chậm
nói như sinh đúng tháng, tránh trẻ bị nghẹt khi sinh, không để sản phụ
bị ngộ độc rượu, rubella trong thai kỳ. Khi có những triệu chứng chậm
nói chúng ta nên đưa trẻ đi đến các chuyên khoa để được can thiệp càng
sớm càng tốt” - KTV Bích Thuận khuyên!
Bài, ảnh: Quang Phan