Suy
dinh dưỡng là tình trạng cơ thể không được cung cấp đầy đủ năng lượng
và chất đạm cũng như các yếu tố vi lượng khác để đảm bảo cho cơ thể phát
triển. Đây là tình trạng bệnh lý hay gặp ở trẻ nhỏ dưới 3 tuổi.
Theo thống kê, cả nước ta có gần 8 triệu trẻ em dưới 5 tuổi trong đó có
gần 1,3 triệu trẻ em suy dinh dưỡng thể nhẹ cân và hơn 2 triệu trẻ thấp
còi. Tại tỉnh ta theo điều tra của Trung tâm CSSKSS tỉnh số trẻ suy dinh
dưỡng cân năng/tuổi chiếm 23,5%, suy dinh dưỡng chiều cao/tuổi là
35,4%. .....
Nguyên nhân trẻ suy dinh dưỡng
- Do dinh dưỡng: Nuôi
trẻ không đúng phương pháp khi mẹ thiếu hoặc mất sữa, cho trẻ ăn bổ
sung không đúng cả về số lượng và chất lượng, nguyên nhân quan trọng
nhất hay gặp là do bà mẹ thiếu kiến thức dinh dưỡng hoặc không có thời
gian chăm sóc con cái.
- Do ốm đau kéo dài: Trẻ mắc các bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp, tiêu hóa nhiều lần, biến chứng sau các bệnh viêm phổi, sởi, lỵ…
- Do thể tạng dị tật: Trẻ đẻ non, suy dinh dưỡng bào thai, các dị tật sứt môi, hở hàm ếch, tim bẩm sinh.
- Do điều kiện kinh tế xã hội: Suy
dinh dưỡng là một bệnh của nghèo nàn và lạc hậu, có liên quan đến kinh
tế, văn hóa, dân trí. Đây là mô hình hệ bệnh tật đặc trưng của các nước
đang phát triển.
Muốn
biết trẻ có bị suy dinh dưỡng hay không các bà mẹ cần phải theo dõi cân
nặng thường xuyên cho trẻ trên biểu đồ phát triển. Nếu thấy 2-3 tháng
liền trẻ không tăng cân cần phải đưa trẻ đi khám bác sĩ để tìm hiểu
nguyên nhân.
Theo tiêu chuẩn cân nặng/tuổi người ta chia suy dinh dưỡng làm 3 độ:
- Suy dinh dưỡng Độ I: Trọng lượng còn 90% so với tuổi
- Suy dinh dưỡng Độ II: Trọng lượng còn 75% so với tuổi
- Suy dinh dưỡng Độ III: Trọng lượng còn dưới 60% so với tuổi.
Dấu hiệu trẻ suy dinh dưỡng
Theo
các chuyên gia dinh dưỡng, thấy con vui chơi bình thường mà không
thường xuyên theo dõi cân nặng của con là một sai lầm dẫn đến việc không
phát hiện ra con mình đang bị suy dinh dưỡng.
- Không lên cân hoặc giảm cân
- Teo mỡ ở cánh tay, thịt nhẽo.
- Teo nhỏ: mất hết lớp mỡ dưới da bụng.
- Da xanh, tóc thưa rụng dễ gãy, đổi màu.
- Ăn kém, hay bị rối loạn tiêu hóa: ỉa phân sống, ỉa chảy hay gặp.
- Chậm tăng cân, đứng cân hoặc sụt cân
- Trẻ chậm phát triển vận động.
- Trẻ thường biếng ăn, ăn ít, môi xanh, niêm mạc mắt nhợt nhạt, hay buồn bực,ít vui chơi, kém linh hoạt
- Thể
nặng: Có phù hoặc teo đét, có thể biểu hiện của thiếu vitamin gây quáng
gà, khô giác mạc đến loét giác mạc. Hiện nay thể nặng rất hiếm gặp.
Trẻ suy dinh dưỡng biếng ăn, môi xanh, mắt nhợt nhạt
Để
xác định trẻ có suy dinh dưỡng hay không, ngoài việc quan sát các dấu
hiệu trên, cha mẹ còn có thể dựa vào các chỉ số chuẩn để so sánh với con
mình. Cách thứ nhất là dựa vào cân nặng theo tuổi. Khi trẻ mới sinh
nặng cỡ 3 kg, sau 5 tháng tăng gấp đôi, 12 tháng tăng gấp ba; sau đó mỗi
năm tăng thêm 2 kg. Khi bé 6 tuổi thì cân nặng phải là 20 kg. Nếu ở
vùng xa không có cân, có thể đo vòng cánh tay trẻ 1-5 tuổi. Trẻ bình
thường 14-15 cm; nếu dưới 13 cm là suy dinh dưỡng.
Cách
thứ hai là dựa vào chiều cao theo tuổi. Khi mới sinh trẻ dài 50 cm, 6
tháng dài 65 cm, 12 tháng: 75 cm, 2 tuổi: 85 cm, 3 tuổi: 95 cm, 4 tuổi:
100 cm. Sau đó, mỗi năm chiều cao tăng thêm 5 cm, khi bé 8 tuổi phải cao
120 cm.
Trẻ
dễ bị suy dinh dưỡng nhất trong khoảng thời gian từ 6 đến 24 tháng
tuổi. Đây là thời kỳ các em bé có nhu cầu dinh dưỡng cao, đang tập thích
ứng với môi trường và rất nhạy cảm với bệnh tật; nhất là những trẻ
không được bú sữa mẹ, sinh nhẹ cân hoặc sinh đa thai. Những cháu ở gia
đình đông con, điều kiện vệ sinh kém hoặc đang mắc các bệnh nhiễm khuẩn
(như sởi, tiêu chảy hay viêm đường hô hấp) cũng dễ bị suy dinh dưỡng.