Sốt
xuất huyết hay chính xác hơn là sốt xuất huyết do virus là một nhóm các
bệnh do một số họ virus sau: Arenavirus, Filoviridae, Bunyaviridae và
Flavivirus. Một số loài virus có thể gây bệnh nhẹ như sốt Nephropathia
Scandinavia, trong khi đó một số loài khác có thể gây bệnh tương đối
nặng, thậm chí có thể gây tử vong, chẳng hạn như sốt Lassa, virus
Marburg, Bệnh virus Ebola, sốt xuất huyết Bolivia, Hantavirus (sốt xuất
huyết Triều Tiên), sốt xuất huyết Crimea-Congo, và sốt xuất huyết
Dengue. Đây là bệnh sốt cao có xuất huyết, có thể quy vào các chứng ôn
dịch, thời độc, thử táo dịch hoặc thấp nhiệt. Sốt xuất huyết được truyền
qua muỗi, đặc biệt là muỗi vằn.
Bệnh sốt xuất huyết là gì?
Sốt
xuất huyết là bệnh truyền nhiễm cấp tính, có thể gây thành dịch do vi
rút dengue gây ra. Bệnh lây lan do muỗi vằn đốt người bệnh nhiễm vi rút
sau đó truyền bệnh cho người lành qua vết đốt. Hai loại muỗi vằn truyền
bệnh có tên khoa học là Aedes aegypti và Aedes albopictus, trong đó chủ
yếu là do Aedes aegypti.
Bệnh
xảy ra ở tất cả các nước nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới. Ở Việt Nam,
bệnh lưu hành rất phổ biến, ở cả 4 miền Bắc, Trung, Nam và Tây Nguyên,
kể cả ở thành thị và vùng nông thôn, bệnh xảy ra quanh năm nhưng thường
bùng phát thành dịch lớn vào mùa mưa, nhất là vào các tháng 7, 8, 9, 10.
Sự nguy hiểm của bệnh sốt xuất huyết:
- Bệnh chưa có thuốc điều trị đặc hiệu và chưa có vắc xin phòng bệnh.
- Thường
gây ra dịch lớn với nhiều người mắc cùng lúc làm cho công tác điều trị
hết sức khó khăn, có thể gây tử vong nhất là với trẻ em, gây thiệt hại
lớn về kinh tế, xã hội.
- Bệnh
sốt xuất huyết do vi rút Dengue gây ra với 4 típ gây bệnh được ký hiệu
là D1, D2, D3, D4. Cả 4 típ gây bệnh này đều gặp ở Việt Nam và luân
phiên gây dịch. Do miễn dịch được tạo thành sau khi mắc bệnh chỉ có
tính đặc hiệu đối với từng típ cho nên người ta có thể mắc bệnh sốt xuất
huyết lần thứ 2 hoặc thứ 3 bởi những típ khác nhau.
Đặc điểm của muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết:
- Muỗi có màu đen, thân và chân có những đốm trắng thường được gọi là muỗi vằn.
- Muỗi vằn cái đốt người vào ban ngày, đốt mạnh nhất là vào sáng sớm và chiều tối.
- Muỗi vằn thường trú đậu ở các góc/xó tối trong nhà, trên quần áo, chăn màn, dây phơi và các đồ dùng trong nhà.
- Muỗi
vằn đẻ trứng, sinh sản ở các ao, vũng nước hoặc các dụng cụ chứa nước
sạch ở trong và xung quanh nhà như bể nước, chum, vại, lu, khạp, giếng
nước, hốc cây... các đồ vật hoặc đồ phế thải có chứa nước như lọ hoa,
bát nước kê chạn, lốp xe, vỏ dừa... Muỗi vằn phát triển mạnh vào mùa
mưa, khi nhiệt độ trung bình hàng tháng vượt trên 20º C.
Biểu hiện của bệnh:
Thể bệnh nhẹ:
- Sốt cao đột ngột 39 - 40 độ C, kéo dài 2 - 7 ngày, khó hạ sốt.
- Đau đầu dữ dội ở vùng trán, sau nhãn cầu.
- Có thể có nổi mẩn, phát ban.
Thể bệnh nặng:
Bao gồm các dấu hiệu trên kèm theo một hoặc nhiều dấu hiệu sau:
- Dấu
hiệu xuất huyết: Chấm xuất huyết ngoài da, chảy máu cam, chảy máu chân
răng, vết bầm tím chỗ tiêm, nôn/ói ra máu, đi cầu phân đen (do bị xuất
huyết nội tạng).
- Đau
bụng, buồn nôn, chân tay lạnh, người vật vã, hốt hoảng (hội chứng
choáng do xuất huyết nội tạng gây mất máu, tụt huyết áp), nếu không được
cấp cứu và điều trị kịp thời có thể dẫn đến tử vong.
Cần làm gì khi nghi ngờ bị sốt xuất huyết:
- Đưa ngay người bệnh đến cơ sở y tế để được khám, điều trị kịp thời.
Cách phòng bệnh sốt xuất huyết:
Cách phòng bệnh tốt nhất là diệt muỗi, lăng quăng/bọ gậy và phòng chống muỗi đốt.
- Loại bỏ nơi sinh sản của muỗi, diệt lăng quăng/bọ gậy bằng cách:
+ Đậy kín tất cả các dụng cụ chứa nước để muỗi không vào đẻ trứng.
+ Thả cá hoặc mê zô vào các dụng cụ chứa nước lớn (bể, giếng, chum, vại...) để diệt lăng quăng/bọ gậy.
+ Thau rửa các dụng cụ chức nước vừa và nhỏ (lu, khạp…) hàng tuần.
+ Thu
gom, hủy các vật dụng phế thải trong nhà và xung quanh nhà như chai,
lọ, mảnh chai, mảnh lu vỡ, ống bơ, vỏ dừa, lốp/vỏ xe cũ, hốc tre, bẹ
lá..., dọn vệ sinh môi trường, lật úp các dụng cụ chứa nước khi không
dùng đến.
+ Bỏ muối hoặc dầu vào bát nước kê chân chạn/tủ đựng chén bát, thay nước bình hoa/bình bông.
- Phòng chống muỗi đốt:
+ Mặc quần áo dài tay.
+ Ngủ trong màn/mùng kể cả ban ngày.
+ Dùng bình xịt diệt muỗi, hương muỗi, kem xua muỗi, vợt điện diệt muỗi...
+ Dùng rèm che, màn tẩm hóa chất diệt muỗi.
+ Cho người bị sốt xuất huyết nằm trong màn, tránh muỗi đốt để tránh lây lan bệnh cho người khác.
- Tích cực phối hợp với chính quyền và ngành y tế trong các đợt phun hóa chất phòng, chống dịch.