Khi đối mặt với một thử thách nào đó, hãy tìm cách vượt qua nó chứ đừng tìm lối thoát.
David L. Weatherford
Chú
diều hâu lơ lửng trên bầu trời như thể nó bị treo ngược trên một tấm
vải vô hình, đôi cánh khỏe mạnh của nó giang ra bất động. Cảnh ấy trông
thật giống một cuộc trình diễn ảo thuật cho đến khi đột nhiên nó bị cắt
ngang bởi một tiếng súng phát ra từ chiếc xe đằng sau chúng tôi.
Tôi
giật bắn người và mất kiểm soát chiếc xe tải nhỏ của mình. Nó chạy lung
tung điên loạn, trượt nghiêng theo bờ lề đầy sỏi trước khi dừng lại
cách một hàng rào kẽm gai chỉ vài centimet. Tim tôi đập thình thịch khi
thấy một chiếc xe vượt qua chúng tôi, một họng súng thép nhô ra ngoài
cửa sổ, và tôi không thể quên nụ cười vui sương trên gương mặt của thằng
bé đã bóp cò.
-
Mẹ, con sợ quá! - Scott, đứa con trai 14 tuổi, ngồi bên tôi la lên. -
Con nghĩ nó đang định bắn chúng ta! Nhìn kìa! Nó bắn con diều hâu!
Trước đó, trong lúc lái xe từ Tucson trở về nông trại dọc theo đường Intersate 10 ở Arizona, chúng tôi bị
cuốn
hút bởi một cặp diều hâu đuôi đỏ tuyệt đẹp đang sà thấp xuống sa mạc
Sonoran. Chúng nhảy lên vui sương và bay lượn ngoạn mục trên đầu các cây
ngọc giá và xương rồng. Hai con chim xinh đẹp vừa bay vừa nhìn nhau như
thể cùng chờ sóng đôi.
Đột
nhiên, một con chuyển hướng bay vút lên bầu trời, nó lơ lửng một lúc
trên không như thách thức người bạn mình nhập cuộc. Nhưng tiếng súng nổ
đã chấm dứt cuộc trình diễn của nó, biến khoảnh khắc ấy thành một hình
ảnh bộ lông vũ như bùng nổ, rơi tung tóe từ bầu trời hoàng hôn màu cam
đỏ.
Chúng
tôi sợ hãi nhìn những vòng xoắn của chiếc đuôi đỏ bay xuống mặt đất,
rồi chúng thình lình giật mạnh, rơi thẳng xuống con đường nơi một chiếc
xe 18 bánh đang chạy đến. Những tiếng phanh gấp rít lên, nhưng đã quá
trễ, chiếc xe tải đã đâm vào con chim khiến nó bị văng ra giữa đường.
Scott
và tôi nhảy ra khỏi xe và chạy về nơi con chim bị thương đang nằm.
Trông kích thước của nó chúng tôi đoán đó là con đực. Nó đang nằm ngửa,
một chiếc cánh gãy gập lại bên dưới, cái mỏ to khỏe của nó mở tròn ra,
đôi mắt vàng tròn xoe cũng mở rộng trong nỗi đau đớn hãi hùng. Những
chiếc móng trên chân trái của nó toạc ra. Còn phần đuôi lấp lánh nơi đã
từng phát ra ánh sáng nhạt giống như một chiếc diều màu đồng đỏ bóng
láng trên bầu trời phía Tây Nam, nay chỉ còn lại một cọng lông đỏ.
- Chúng ta phải làm gì đó chứ mẹ - Scott nói.
- ừ - tôi thì thầm - Chúng ta phải mang nó về nhà thôi.
Scott
trùm chiếc áo lên con chim, bọc chắc nó rồi mang vào xe. Khi tôi đặt
tay lên chùm chìa khóa vẫn còn nằm trên công tắc để chuẩn bị chuyển
bánh, lòng chúng tôi thấy buồn rưòi rưọi. Từ trên bầu trời cao đang tắt
dần ánh mặt trời, chúng tôi nghe thấy những tiếng kêu ai oán của con
diều hâu còn lại.
- Con chim kia sẽ làm gì hả mẹ? - Scott hỏi.
- Mẹ không biết - tôi nhẹ nhàng trả lời - Mẹ nghe thấy chúng hẹn sẽ gặp lại nhau.
Vừa
về nông trại, chúng tôi cẩn thận chăm sóc cho con diều hâu. Khi con
chim nằm bất động, chúng tôi lấy những mảnh xưong vụn từ đôi cánh gãy
dập của nó ra, sau đó cố gắng uốn nó lại ở những điểm nối chính. Nó chỉ
dập một nửa. Trải qua tất cả những đau đớn này, con diều hâu chẳng nhúc
nhích gì. Dấu hiệu duy nhất của sự sống là mí mắt sưng húp của đôi mắt
đầy sợ hãi của nó vẫn thỉnh thoảng rươn lên.
Không
biết phải làm gì tiếp, tôi điện thoại cho một bác sĩ thú y. Khi nghe
tôi kể về hoàn cảnh của con diều hâu đuôi đỏ, vị bác sĩ tỏ ra rất thông
cảm.
- Tôi hiểu ý cô - ông ta nói - nhưng cho nó một giấc ngủ nhẹ nhàng là cách tốt nhất.
-
Ý ông là tôi nên bỏ nó đi hả? - tôi hỏi, quỳ xuống và nhẹ nhàng vuốt ve
con chim lông nâu vàng giờ đang được giữ trong một chiếc thùng thưa
bằng gỗ trên sàn bếp nhà tôi.
-
Nó sẽ không bao giờ có thể bay lại với một cánh bị thương nặng như thế -
ông ta giải thích - Nó sẽ chết đói mất. Các con diều hâu cần có móng
vuốt cũng như mỏ để xé thức ăn. Tôi rất lấy làm tiếc.
Khi gác máy, tôi biết rằng ông ta đã nói đúng.
- Nhưng con diều hâu chưa có cơ hội để chiến đấu mà? Scott cãi.
Chiến đấu vì cái gì? Tôi thắc mắc. Để chui vào lồng ư? Đe không bao giờ bay lại được nữa ư?
Đột
nhiên, với niềm tin sôi nổi của tuổi trẻ, Scott đã quyết định thay cho
chúng tôi. Biết đâu, nhờ điều kỳ diệu nào đó, nó có thể sẽ bay lại vào
một ngày kia, Scott nói:
- Chẳng lẽ không đáng thử xem sao hả mẹ?
Trong
ba tuần, con chim không hề cử động hay ăn uống gì. Chúng tôi buộc phải
cho nước vào miệng nó bằng ống tiêm, nhưng cái sinh vật thảm hại chỉ nằm
đó nhìn trừng trừng, không chóp mắt, và thở rất yếu ớt. Rồi một buổi
sáng, con đuôi đỏ nhắm mắt.
-
Mẹ, nó... chết rồi! Scott ấn những ngón tay bên dưới bộ lông bện lại
với nhau của con chim. Tôi biết nó đang tìm kiếm, cầu nguyện một nhịp
tim đập, và hồi ức về chiếc xe chạy lao nhanh cùng thằng bé đang cười
tay cầm khẩu súng lại quay về ám ảnh tôi.
-
Có lẽ ta nên cho nó thử một ít rượu uỷt-ki - tôi nói. Đó là phương cách
cuối cùng, một kỹ thuật chúng tôi từng sử dụng để kích thích một con
vật thở. Thế là, chúng tôi cạy miệng con diều hâu ra rồi đổ một muỗng
uýt-ki vào cổ họng nó. Ngay lập tức nó mở mắt ra và gục đầu vào tô nước
trong chuồng.
- Nhìn nó kìa, mẹ! Nó đang uống nước! Scott reo lên, nước mắt ứa ra.
Đến
đêm, con diều hâu đã ăn xong nhiều khoanh thịt rải trên cát để giúp nó
dễ tiêu hóa. Ngày hôm sau, vẫn mang đôi găng tay đã cũ, Scott đưa nó ra
khỏi chuồng rồi ôm nó đến chỗ lò sưỏi, nơi nó đứng lảo đảo cho đến khi
những chiếc móng của nó kẹp chặt. Khi Scott buông con chim ra, bên cánh
còn lành lặn của nó gập chậm như chuẩn bị bay, nhưng chiếc cánh kia thì
cứng ngắc, nhô lên khỏi vai như muốn bật lại. Chúng tôi nín thở cho đến
khi con diều hâu đứng thẳng được.
Ngày
qua ngày, con chim này vẫn chăm chăm nhìn mỗi hành động của chúng tôi,
nhưng sự sợ hãi trong đôi mắt nó đã biến mất. Nó sẽ sống. Giờ đây, liệu
nó có học cách tin tưởng chúng tôi không nhỉ?
Với
sự đồng ý của anh trai, Becky - con gái tôi - đã đặt tên cho con diều
hâu là con Chiến. Chúng tôi dựng cho nó một cái chuồng bằng dây xích cao
gần 3 m, không bít đầu. Ớ đó nó sẽ an toàn, không phải sợ những con
linh miêu, chó sói, gấu trúc và sói xám tấn công. Ớ góc bên trái chiếc
lồng đó, chúng tôi treo một nhánh cây dài cách mặt đất khoảng 10 cm. Như
một tù binh của những vết thương của chính mình, suốt ngày suốt đêm,
con chim què quặt cứ đậu trên cành cây đó, nhìn chăm chăm lên trời, quan
sát, lắng nghe và chờ đợi.
Khi
mùa thu dần trôi qua và mùa đông lại đến, con Chiến bắt đầu thay lông.
Dù đã kiêng ăn thịt, hành, bơ và trứng, nó vẫn rụng gần hết lông cổ.
Lông ở ngực, lưng và cánh cũng rụng nhiều, chỉ còn lưa thưa vài cọng một
trên một lớp da non. Chẳng mấy chốc, trông nó như một cụ già đầu hói
trùm trên đầu một chiếc chăn chắp vá.
- Có lẽ nó cần một ít vitamin - Scott nói - Con không thích nhìn thấy nó mất bộ lông đuôi đỏ. Trông nó ngộ quá à!
Dường
như những viên vitamin đã giúp đỡ cho chú diều hâu. Bộ lông cánh của nó
trở nên đẹp lộng lẫy đến nỗi chúng tôi ngỡ rằng nó tỏa sáng lấp lánh.
Rồi
sự tin tưởng ngày một tăng lên của Chiến đối với chúng tôi khiến chúng
tôi vô cùng yêu nó. Chúng tôi thích làm hỏng nó bằng cách đãi nó những
món thịt hun khói hay thịt bò khô nhúng nước đường. Chẳng bao lâu sau,
cái mỏ của nó đã đủ khỏe để quặp xương cang của một con thỏ nhỏ hay đè
bẹp sọ của một con chuột sa mạc. Còn Becky đã thân với nó đến nỗi không
cần đeo găng tay khi đút cho nó ăn.
Chiến
thích chơi đùa. Trò nó thích nhất là kéo co. Nó kẹp chặt chiếc vớ cũ
trong mỏ và một người trong chúng tôi kéo đầu kia, nó luôn giành phần
thắng, không bao giờ để bị kéo đi, ngay cả khi Scott nhấc nó lên và quay
ngoắt nó lại. Còn Becky thì thích nhất là trò đi vòng tròn quanh chiếc
lồng của Chiến, trong khi đó mắt con diều hâu cứ nhìn theo đến khi đầu
nó quay
180 độ. NÓ hoàn toàn ngoặt đầu lại nhìn chúng tôi!
Chúng
tôi ngày càng yêu quý Chiến. Chúng tôi trò chuyện và vuốt ve bộ lông
mượt như nhưng của nó. Vậy là chúng tôi đã cứu sống và thuần hóa một con
vật hoang dã. Nhưng bây giờ chúng tôi phải làm gì? Có nên thả nó về với
bầu trời, thế giới của nó hay không?
Scott
hẳn cũng đã băn khoăn về điều đó, ngay cả khi nó mang theo con vật cưng
của mình đi khắp nơi với niềm tự hào nuôi được con chim ưng. Một ngày
nọ, Scott nâng nhánh cây của Chiến lên, cách mặt đất 50 cm và vừa qua
đầu con diều hâu.
- Nếu phải gắng sức trèo lên cái cành đó, nó sẽ mạnh hơn - Scott bảo.
Nhận
thấy cành cây đã cao hơn, Chiến đi vòng quanh dò xét. Nó kêu lên và tặc
lưõi. Sau đó, nó nhảy lên nhưng bị hụt, nó lại đứng trên sàn bê tông,
cất tiếng huýt một cách đáng thương. Nó cố làm đi làm lại nhưng đều thất
bại. Đến khi chúng tôi nghĩ nó đã chịu thua, thì nó đu được lên cành
cây. Nó dùng mỏ quặp lên trước, sau đó dùng móng kéo cành cây xuống.
Cuối cùng nó cũng đứng thắng trên cành cây.
Scott bảo tôi:
- Mẹ có thấy không? Nó đang cố cử động cái cánh bị thương của nó. Thấy không mẹ?
-
Mẹ không thấy - tôi trả lời - Nhưng tôi lại thấy điều khác, nụ cười
trên gương mặt con trai tôi. Tôi biết Scott vẫn đang hy vọng một phép
màu.
Mỗi
tuần sau đó, Scott lại nâng cành cây lên một chút, cho đến khi Chiến
ngồi hãnh diện ở độ cao 120 cm. Trông nó mới hài lòng làm sao - rươn
người lên và rỉa bộ lông lởm chởm của mình. Nhưng 120 cm là giới hạn hết
mức của nó. Chiến không thể nhảy cao hơn.
Rồi
mùa xuân đến, mang thời tiết ấm áp và các loại chim cùng về theo: bồ
câu, chim cút, gà lôi đuôi dài và những con hồng tước xương rồng. Chúng
tôi nghĩ Chiến sẽ thích thú tất cả các tiếng chim líu lo. Nhưng không,
chúng tôi lại cảm thấy một nỗi buồn nào đó xâm chiếm con diều hâu bé nhỏ
của chúng tôi. Nó gần như không ăn, bỏ mặc những lời mời chơi đùa và cứ
ngồi ngẩng đầu nghe ngóng.
Một
buổi sáng, chúng tôi thấy nó đậu trên cành cây với đôi cánh giang rộng,
đập chiếc cánh bị thương một cách vô vọng. Cả ngày nó chỉ ở trong một
tư thế duy nhất, cất tiếng kêu cay đắng đáng thương. Cuối cùng chúng tôi
cũng nhận ra điều đã làm nó ưu phiền: Cao cao trên bầu trời, một con
diều hâu đuôi đỏ khác đang bay lượn.
Phải
chăng đó là người bạn bay cùng ngày nào của nó? Tôi tự hỏi. Làm sao có
thể như thế nhỉ? Nơi đây cách chỗ chúng tôi đã tìm thấy Chiến đến 30 dặm
mà, và cũng rất xa khu vực mà diều hâu thường trú ẩn. Phải chăng bạn nó
bằng cách nào đó đã theo nó về đây? Hay đơn giản là nhờ một số bí mật
của thiên nhiên, ngoài tầm hiểu biết của chúng tôi mà cô bạn diều hâu
biết nó đang ở đâu?
- Con chim cái sẽ làm gì khi nhận ra con chim đực
không bay được hả mẹ? - Scott hỏi.
Tôi buồn rầu đáp:
- Mẹ nghĩ là nó sẽ thất vọng và bay đi. Chúng ta hãy đợi xem.
Và
chúng tôi không phải đợi lâu. Sáng hôm sau, Chiến ra đi. Vài cọng lông
gãy nằm dưới đất và vài cọng vương trên chiếc lồng là manh mối của
chuyến ra đi vất vả của nó.
Bao
nhiêu câu hỏi cứ vang lên trong đầu chúng tôi. Nó đã đi bằng cách nào?
Chỉ có khả năng duy nhất là nó tự kéo mình qua khỏi hàng rào cao gần 3
m, đầu tiên quắp mỏ vào hàng rào, sau đó dùng một bên móng còn tốt của
nó bám lên. Rồi nó hẳn đã té xuống đất ở độ cao gần 3 m.
Làm
sao nó sống được nhỉ? Nó không thể săn mồi. Việc bám để đậu được trên
cành và cắp một miếng thịt cùng lúc bằng một chiếc móng gần như không có
khả năng xảy ra. Khi phải đối mặt với những con chó sói và linh miêu
thì sao? Con diều hâu què quặt của chúng tôi hẳn sẽ dễ dàng trở thành
miếng mồi của chúng. Nghĩ đến điều đó tim chúng tôi đau nhói.
Tuy
nhiên, một tuần sau, con diều hâu lại về đậu trên đống củi cạnh cửa nhà
bếp. Trong mắt nó lấp lánh một tia sáng mà chúng tôi chưa từng thấy bao
giờ. Chiếc mỏ của nó mở ra!
- Nó đang đói! - tôi la lên.
Rồi con chim vồ lấy một miếng thịt hun khói từ tay
Scott và ăn ngấu nghiến.
Sau
khi ăn xong, Chiến nhảy những bước ngắn vụng về xuống đất và chuẩn bị
đi. Chúng tôi nhìn theo khi nó tung người lên, đâm vào những cây thấp
trên cánh đồng, một bên cánh vỗ mạnh, còn cánh kia như một gánh nặng vô
ích. Phía trước mặt nó, con diều hâu cái đang sà xuống tới lui, kêu la
và huýt gió khích lệ cho đến khi nó bay an toàn đến ngang một lùm cây.
Chiến
quay về lấy thức ăn trong suốt mùa xuân. Rồi một ngày kia, thay vì về
lấy thức ăn, nó co người lại kêu quang quác. Chúng tôi nhẹ nhàng nói
chuyện với nó như trước đây, nhưng đột nhiên nó đánh mạnh chiếc mỏ. Chú
diều hâu đã tin tưởng chúng tôi suốt gần một năm trời giờ đây đang sợ
hãi. Tôi biết nó đã sẵn sàng trở về với cuộc sống hoang dã.
Mấy
năm trôi qua, thỉnh thoảng chúng tôi lại trông thấy một con chim đuôi
đỏ cô đơn bay qua những cánh đồng của chúng tôi. Phải chăng bằng cách
nào đó Chiến còn sống? Nếu nó đã chết rồi thì việc chúng tôi cố gắng
nuôi mãi hình ảnh của nó trong lòng có đáng không?
Chín năm sau, khi Scott đã 23 tuổi, nó gặp lại một người bạn cũ tại Phoenix, người trước đây sống gần nông trại chúng tôi.
-
Bạn không thể tin nổi đâu, Scott - anh ta nói - nhưng tôi nghĩ đó chính
là con diều hâu của bạn. Tôi đã trông thấy một con diều hâu trong một
bụi cây sồi khi tôi về nhà nhân dịp lễ Giáng Sinh. Một bên cánh của nó
gãy dập nát giống như Chiến.
- Hãy đến đó xem đi mẹ.
Hôm
sau, tôi lái xe về phía Bắc, chạy mãi cho đến khi những con đường đầy
bụi bặm dần biến mất, thay vào đó là những lối mòn ngoằn ngoèo do những
con trâu và bò để lại và cuối cùng không còn lối để đi. Đến khi những
cành cây gai góc và những bụi hồng dại mọc lởm chởm khiến tôi không thể
lái xe được nữa, tôi xuống xe đi bộ. Cuối cùng, tôi tìm thấy một lối mở
cho mê cung tôi vừa lạc vào, lối ấy dẫn tôi đến một đáy sông đầy cát,
thiên đường của thằn lằn, cóc, nhện, rắn và những loài gặm nhấm trên sa
mạc. Đó cũng là mảnh đất lý tưởng cho một con diều hâu.
Tôi
đi bộ hàng giờ, luôn bị những cành cây gai góc mọc đầy ở hai bờ phía
trên đe dọa, mà chẳng thấy dấu vết của Chiến đâu. Dường như niềm hy vọng
muốn chơi trò đùa với mắt, tai và tâm trí con người. Phải thú nhận rằng
có những lúc tiếng lá cây sột soạt, những lùm tầm gửi đu đưa trên những
nhánh cao, và bóng của những thân cây xương xẩu nối tiếp nhau đã làm
loé lên trong tôi hy vọng mãnh liệt được trông thấy Chiến, nhưng các tia
hy vọng đó đã tắt ngấm chỉ một giây sau đó. Niềm hy vọng ấy hình như
quá mong manh!
Trời
càng lúc càng lạnh hơn, tôi có cảm giác mình đang bị ai nhìn. Thật bất
ngờ, tôi đang nhìn thẳng vào đôi mắt của một con diều hâu đuôi đỏ cái.
Đậu trên một cành cây cách đó không xa, nó ngụy trang mình một cách hoàn
hảo bằng những tán lá thu xung quanh.
Liệu đây có phải là người bạn đời của Chiến không
nhỉ?
tôi tự hỏi. Tôi rất muốn tin như thế, để tôi có thể kể cho Scott nghe
rằng tôi đã thấy con chim cái đó chăm sóc người bạn đời của mình, kiếm
thức ăn và bảo vệ con đực. Nhưng làm sao tôi có thể chắc như vậy?
Nhưng sau đó tôi đã nhìn thấy Chiến!
Trên
một nhánh cây thấp, bên dưới cái bóng tối đặc của con chim mái to lớn,
một con diều hâu gầy ốm đến tả tơi đang nằm gập cong mình. Khi trông
thấy cái cánh cong oằn lại của nó, cái đầu hói tự cao và chiếc móng đã
héo khô, nước mắt tôi ràn rụa. Giây phút ấy mới tuyệt làm sao: một thời
khắc phản chiếu sức mạnh của niềm hy vọng. Một thời điểm để cầu nguyện
cho cậu bé cầm khẩu súng ngày nào. Một thời điểm ban phước lành cho
chàng trai trẻ đã giữ vững niềm tin.
Một mình ở một nơi hoang sơ như thế này, tôi đã biết được sức mạnh của lòng tin, vì tôi đã chứng kiến một phép màu.
-
Chiến - tôi thì thầm, ao ước được chạm vào bộ lông đã thô ráp của nó,
nhưng tôi chỉ dám đi quanh nó - Có phải là mày thật đấy không?
Tôi
đã nhận được câu trả lời trong im lặng khi đôi mắt màu vàng kia dõi
theo những bước chân của tôi cho đến khi nó ngoặt cả đầu lại nhìn tôi
như ngày nào. Những tia sáng cuối cùng trong ngày đang nhảy múa trên
cọng lông đuôi đỏ của nó.
Cuối cùng, tôi đã biết được và hơn ai hết, con trai tôi cũng sẽ biết: sự cố gắng của chúng tôi hoàn toàn xứng đáng.