Ngày
xưa, có hai vợ chồng nông dân hiếm hoi, cầu Trời khấn Phật mãi người vợ
mới có thai, nhưng đến khi sinh ra, không phải là người mà lại là một
con cóc.
Con cóc lớn lên, biết nói tiếng người, song hình thù sần sùi, xấu xí, khiến cha mẹ nó
lấy làm buồn phiền, thường than thở với nhau: “Vợ chồng mình già cả,
hiếm hoi, tưởng sinh được mụn con nối dòng, trông nom đỡ đần mình, ngờ
đâu oan gia nghiệp báo lại sinh ra cóc, còn trông mong gì nữa”!
Cóc
nghe thấy thế, khuyên cha mẹ đừng lo. Rồi ngay hôm sau cóc nhảy đi coi
ruộng cho cha mẹ, và từ khi nó trông nom đồng áng thì chẳng có ai lấy
trộm lúa ruộng nhà nó như trước nữa.
Một
hôm, có mấy thư sinh đi qua ruộng nó, dẫm lên lúa, bỗng nghe có tiếng
lanh lảnh như giọng con gái bảo rằng: “Xin các cậu đi cho có ý tứ kẻo
làm nát lúa nhà em”. Lũ thư sinh nhìn
vào ruộng lúa, chẳng thấy ai, chỉ thấy một con cóc đang ngồi đó. Tiếng
nói dịu ngọt làm cho một anh trong bọn đâm ra có cảm tình. Chàng thư
sinh này bấy lâu đọc sách đạo thần tiên, tin tưởng có sự mầu nhiệm ở
đời, nên về nhà nói với cha mẹ xin hỏi cóc làm vợ.
Ban
đầu cha mẹ thư sinh tưởng con mình hóa dại, song anh ta cứ một mực đòi
lấy cóc làm vợ cho kỳ được, nếu không thì thề quyết chẳng lấy ai. Người
cha bèn kiếm cớ từ khước, bảo chỉ có một mình anh ta là con trai, cưới
cóc về có sinh ra được con cái để nối dòng không? Thư sinh tin là sẽ có
sự nhiệm màu xảy đến trong ngày cưới cóc về, Tiên Phật sẽ giúp cho cóc
thành người có đức hạnh, nhan sắc hơn đời. Thấy con đã nhất quyết như
vậy, cha mẹ anh ta cũng đành phải chiều theo, đem trầu cau đi hỏi cóc.
Đến
ngày cưới, bên nhà trai mang đủ lễ vật, đồ nữ trang, quần áo cho cô dâu
như người thường, chàng rể hy vọng Tiên Phật hóa phép cho cóc thành
một cô gái xinh
tươi như chàng vẫn mộng tưởng. Cả hai họ cũng trông mong như vậy, nhưng
đến khi rước dâu, mọi người phải tức cười và xấu hổ vì đưa đón một con
cóc nhảy về nhà chồng.
Cha
mẹ chồng vừa rầu, phiền cho con trai, vừa chua xót vì con dâu cóc, liền
cấp ruộng cho đôi lứa đi ở riêng. Thư sinh cũng buồn lòng, cặm cụi học
hành, nghiên cứu các khoa học thần bí, hy vọng gỡ rối cho gia đình,
nhất là đối với cha mẹ già đang khát khao có cháu bế. Cóc thì siêng
năng công việc ở nhà, thức khuya dậy sớm khuyên chồng chăm chỉ bút
nghiên.
Ngày
ngày anh ta đi học về thì đã thấy cơm nước sẵn sàng, nhà cửa sạch sẽ
ngăn nắp, mới nghĩ bụng rằng trong lúc vắng mình, chắc vợ trút lốt cóc
thành người, chứ một con cóc thì
làm sao lo việc nội trợ khéo léo được thế kia? Mấy bận anh ta thử rình,
ra đi rồi thình lình trở về bất ngờ, hy vọng bắt gặp vợ là một cô gái
xinh đẹp, song chỉ thấy một con cóc sần sùi ở nhà. Anh van nài cóc hóa
thành người đẹp cho mình được sung sướng, nhưng cóc vẫn thản nhiên không
tỏ vẻ gì cả.
Một
tối, anh cho cóc hay tin mình được bổ đi dạy ở trường tỉnh, ngỏ thật
rằng mình không thể đưa vợ đi theo nếu vợ vẫn giữ lốt cóc. Từ ngày cưới
về anh ta đã chịu biết bao lời chế diễu của hàng xóm, bè bạn. Hơn nữa,
cha mẹ vẫn thúc dục anh lấy thêm vợ khác để có con nối nghiệp tông
đường. Cóc lặng yên nghe chồng than thở, khuyên chồng chớ nên quá buồn
phiền, và xin phép hôm sau về nhà thăm cha mẹ.
Sáng
ngày, cóc đi theo chồng, được một quãng thì nhảy vào một cái bụi bên
đường. Thư sinh dừng bước lại thì thấy ở bụi cây đi ra một cô gái xinh
đẹp lạ lùng, quá sức ước mong của anh bấy lâu. Anh sung sướng ngẩn ngơ
nhìn người vợ đẹp lại gần, say đắm ngắm nghía vợ từ đầu đến chân rồi
thiết tha xin vợ từ đây cứ giữ hình người. Biết là vợ đã trút lốt cóc ra
trong bụi, anh ta kiếm cớ đi lùi lại sau rồi chạy lẻn đến bụi tìm lốt
cóc mà dấu vào mình.
Đến
nhà, cha mẹ thư sinh mừng rỡ thấy con dâu cóc đã hóa ra người xinh đẹp,
dịu dàng. Anh chồng hân hoan thừa lúc mọi người không để ý đến, đem lốt
da cóc bỏ vào bếp lửa cho tiêu tan. Hai vợ chồng ở lại nhà cha mẹ cả
đôi bên luôn mấy ngày, vui vẻ tiệc tùng liên tiếp rồi mới trở về nhà.
Trên
đường về vợ kiếm cớ vào bụi cây để tìm lại lốt cũ, không thấy, chồng
mới cho hay là mình đã lấy đốt đi rồi. Vợ đành phải giữ nguyên hình
người để về với chồng.
Hai
vợ chồng ăn ở với nhau đằm thắm vui vẻ, vợ sinh được nhiều con cái,
chồng học thi đỗ cao làm nên chức lớn, sống một đời sung sướng.