Người
lãnh đạo bình thường sẽ dẫn dắt người ta tới cái đích mà họ muốn đến,
còn người lãnh đạo kiệt xuất sẽ dẫn dắt người ta tới cái đích mà có thể
họ không thực sự mong muốn nhưng cần phải đến.
Rosalynn Carter
Lời
khuyên hữu ích nhất mà tôi nhận được trong cuộc đời này chính là lời
khuyên của một trong những tâm hồn vĩ đại nhất thế giới - Mahatma
Gandhi, vào một buổi chiều đầy nắng.
Khi
mất niềm tin nơi đồng loại, người ta thường rơi vào tâm trạng phiền náo
và phản uất. Tôi cũng từng lâm vào tình trạng này. Chồng tôi qua đời.
Nỗi đau trước sự mất mát to lớn ấy chưa kịp nguôi ngoai thì tôi lại phải
đối mặt với một thực tế phũ phàng là theo luật pháp An Độ, quyền cá
nhân của tôi không được tôn trọng. Cũng như bao phụ nữ An Độ khác, đã
bao năm trời tôi sát cánh cùng nam giới để đấu tranh giành tự do cho dân
tộc. Tôi làm việc, tôi nỗ lực cùng họ cho đến ngày gặt hái được những
thành quả tốt đẹp. Nhưng, luật pháp vẫn duy trì cái nhìn bảo thủ cứng
nhác với người phụ nữ. Chưa bao giờ nỗ lực của chúng tôi được công nhận
bình đẳng như nam giới. Là một góa phụ không có con trai, tôi mất đi tất
cả quyền lợi từ tài sản gia đình, cả hai con gái tôi cũng thế. Tôi phản
uất trước sự bất cồng này. Tôi càng căm giận hơn khi những người họ
hàng cũng lên tiếng ủng hộ thứ luật pháp vô lý ấy.
Trong
thời gian đó, tôi có đến chào Gandhi và tạm biệt ông trước khi lên
đường sang Mỹ để tham dự Hội nghị Pacific Relations Conference. Sau cuộc
nói chuyện, ông hỏi tôi:
- Thế cháu đã làm lành với họ hàng chưa?
Tôi rất bất ngờ khi ông tỏ ra không đồng tình với tôi. Tôi đã đáp rằng:
-
Cháu chẳng to tiếng với ai cả, nhưng cháu sẽ không thèm quan tâm tới
những người đã lợi dụng sự cứng nhắc và cổ hủ của pháp luật để gây khó
dễ và xúc phạm cháu.
Gandhi lặng nhìn ra ngoài cửa sổ một lúc rồi ông quay lại nhìn tôi mỉm cười:
- Cháu nên tới chào từ biệt họ vì đó là phép lịch sự và lẻ nghi cần có. Người An Độ chúng ta rất đề cao những điều này.
-
Không, cháu sẽ không đến gặp những người muốn làm hại cháu đâu, ngay cả
khi điều đó là để làm hài lòng chú. - Tôi thẳng thừng tuyên bố.
-
Không ai có thể làm hại cháu trừ chính bản thân cháu. Ta có thể thấy sự
thù hận chất chứa trong tim cháu đang từng ngày khiến cháu đau khổ. -
Ông nói vẫn với nụ cười nhân hậu trên gương mặt.
Tôi im lặng còn ông tiếp tục:
-
Cháu sẽ tới một đất nước mới bởi cháu đang đau khổ và muốn chạy trốn,
nhưng cháu có thể chạy trốn chính mình hay sao? Liệu cháu có thể tìm
thấy hạnh phúc ở bên ngoài không khi trái tim cháu vẫn đầy rẫy những
hiềm khích? Cháu hăy nghĩ đi. Hây nhún nhường một chút. Cháu đã mất đi
một người thân - nỗi đau vậy là quá đủ rồi. Chẳng lẽ cháu phải bắt mình
chịu đựng thêm nhiều đau đớn chỉ bởi vì cháu thiếu can đảm đề giải thoát
cho chính trái tim mình?
Những
lời nói của ông cứ day dứt trong tôi, buộc tôi phải suy nghĩ. Sau mấy
ngày đấu tranh quyết liệt với bản thân, cuối cùng, tôi cũng gọi điện cho
anh rể. Tôi nói tôi muốn gặp anh ấy cùng cả nhà trước khi chuyển đi.
Ban
đầu tôi đã nghĩ rằng mình chẳng thể ngồi với họ quá năm phút nhưng khi
đối diện với họ, tôi bỗng cảm thấy cuộc ghé thăm này khiến mọi người đều
nhẹ nhõm. Trong buổi gặp, tôi đã kể về những dự định của mình rồi chúc
mọi người ở lại hạnh phúc. Quả thực, lần gặp gỡ này đã đem đến trong tôi
một hiệu quả đáng kinh ngạc. Tôi cảm giác như một gánh nặng lớn trên
vai mình được rũ bỏ và bản thân tôi hoàn toàn thanh thản.
Hành động nhỏ đó còn là khởi đầu cho một
Sự
thay đổi đầy ý nghĩa trong tôi. Sau một năm rưỡi ở New York, tôi đã trở
thành trưởng đoàn đại diện cho An Độ tại Liên Hiệp Quốc. Chúng tôi tập
trung giải quyết những bất mãn của người An Độ trước cách đối xử bất
bình đẳng dành cho người gốc An Độ ở Liên Minh Nam Phi. Cả hai phía đều
dành cho nhau những lời lẽ hết sức gay gát. Phản nộ trước cách chỉ trích
mang nặng tính cá nhân của những người ở phía đối lập với uy tín của
người An Độ và của tôi, tôi bắt đầu phản biện lại bằng những lý lê sắc
sảo.
Sau
một hồi công kích, tôi chợt nghĩ tới những lời nhác nhở của Gandhi.
Liệu ông ấy có đồng tình với cách hành xử lúc này của tôi hay không? Với
ông ấy, cách thức cũng quan trọng như kết quả, không những thế, về lâu
dài, cách thức còn quan trọng hơn kết quả. Chuyện gì sẽ xảy ra nếu vì
mục đích trước mắt mà chúng tôi vận dụng những xảo thuật đáng nghi vấn,
gây tổn thương cho lòng tự tôn của chính mình?
Tối
hôm ấy, trước khi đi ngủ, tôi tự hứa vái mình rằng dù có xảy ra chuyện
gì thì tôi cũng sẽ kiềm chế những lời nói của mình trước Liên Hiệp Quốc.
Từ lúc đó, tôi đã đưa cuộc tranh luận trở về điểm cốt yếu của nó và từ
bỏ trò ăn miếng trả miếng hoặc áp dụng những chiêu thức không chính đáng
nhàm ghi điểm trước đối phương. Phía đối lập đã nhìn chúng tôi bằng một
con mắt khác, và chúng tôi đã cùng tranh luận các vấn đề theo đúng bản
chất của nó.
Vào cuối ngày, trước khi rời phòng hội nghị, tôi bước lên và nói với trưởng đoàn của đoàn đại diện phe đối lập rằng:
- Tôi tái để xin anh bỏ qua nếu tôi có nói hay làm điều gì khiếm nhá với anh trong cuộc tranh luận vừa rồi.
Anh ấy bắt tay tôi một cách thân thiện và
nói:
- Tôi chẳng có gì để phàn nàn cả.
Tôi
rất vui khi mình đã cư xử đúng mực với anh ấy và càng vui hơn khi tôi
đã biết kiềm chế để tôn trọng chính mình. Thêm một lần nữa, lời khuyên
của Gandhi lại giúp tôi bước qua khỏi mặt tối của bản thân.
Không chỉ có thế, lời khuyên của ông còn giúp tôi giữ được sự sáng suốt ngay cả trong những sự cố nhỏ nhất.
Đó
là một tình huống dở khóc dở cười. Hôm ấy, tồi có mời một số nhân vật
quan trọng tới nhà dự tiệc. Khách mời danh dự gồm thủ tướng Anh và phu
nhân Eden, họ là người vô cùng quan trọng với tôi - vì lúc đó tôi là
người đứng đầu cơ quan đại diện ngoại giao An Độ đặt tại Anh. Tôi đã lên
kế hoạch mọi thứ hết sức kỹ càng, từ thực đơn đến màu sắc phối hợp của
hoa và nến. Khi tất cả khách mời đã đến đông đủ và nhâm nhi vài cốc rượu
hay đồ uống khác, tôi ra dấu cho quản gia mang bữa tối lên. Nhưng chúng
tôi vẫn phải chờ đợi. Khi đã uống đến ly thứ ba, tôi đành cáo lỗi với
mọi người rồi chạy đến nhà bếp.
Và
rồi đập vào mắt tôi là một khung cảnh thật không hiểu nổi. Ở góc nhà,
gương mặt cô bé phụ bếp đầy vẻ sợ hãi, còn ở một góc khác là người quản
gia. Bên chiếc bàn, người đầu bếp vừa khuấy cái vá vừa hát, chân liên
tục đánh nhịp. Đôi mắt anh ta dõi về một nơi xa xôi nào đó. Trên bàn là
những miếng thịt gà ngổn ngang.
Đầu gối tôi run lên vì giận dữ, nhưng tôi vẫn cố gắng hỏi bằng giọng bình thường:
- Tại sao bữa tối lại chưa xong?
Nhưng người đầu bếp vẫn tiếp tục ngân nga:
- Bữa tối xong rồi mà thưa bà. Tất cả đều đã sẵn sàng. Mọi người ngồi xuống, ngồi xuống nào....
Tôi
tức điên lên. Nhưng trước khi hét lên: “Cút ra khỏi đây. Cậu đã bị đuổi
việc!” thì tôi chợt nhớ đến hình ảnh người đàn ông đáng kính bao lần
giúp tôi dịu vơi cơn phản nộ. Nếu mất bình tĩnh lúc này, tôi sẽ tự làm
hại chính mình.
Tôi tĩnh trí trở lại và kiềm chế nói:
- Hãy chuẩn bị tất cả đồ ăn lên bàn đi.
Mọi
người đều ăn rất ngon miệng, dù thức ăn được bưng ra không giống như
miêu tả trong thực đơn. Và khi tôi kể cho họ vẻ tình trạng say xỉn của
người đầu bếp thì tất thảy mọi người đều tỏ vẻ ngạc nhiên. Một người còn
nói: “Nếu đầu bếp của cô đang say mà có thể nấu những món ăn như thế
này thì lúc không say chắc chắn anh ấy phải nấu rất tuyệt!”.
Tôi
cười nhẹ nhõm. Tồi đã có thể thoải mái trở lại, và quan trọng hơn, tôi
bỗng nhận ra rằng bữa tiệc này không còn là buổi chiêu đãi theo kiều xá
giao ban đầu.
Quả
thực, duy trì trạng thái cân bằng cũng quan trọng như việc rũ bỏ thù
hận khỏi trái tim mình. Bất kể chúng ta làm việc gì thì lời khuyên của
Gandhi cũng thật ý nghĩa: “Không ai có thể làm hại bạn ngoại trừ chính
bạn