Không
chỉ là một nhà cách mạng kiệt xuất, suốt cả cuộc đời, Bác đã là một nhà
báo, là người sáng lập nền báo chí cách mạng Việt Nam...
Với
150 bút danh, Bác là tác giả hàng ngàn bài báo. Phong cách viết báo của
Bác là một tấm gương sáng ngời tư tưởng và bản chất cách mạng của giai
cấp công nhân: dùng báo chí làm vũ khí đấu tranh cách mạng; viết báo là
để tuyên truyền, vận động cách mạng; viết báo cho quảng đại quần chúng
cùng đọc, văn phong giản dị, chính xác, trong sáng...
Tranh châm biếm trên báo Người cùng khổ do Nguyễn Ái Quốc vẽ
Buổi
đầu đi tìm đường cứu nước, khi hoạt động tại Pháp, Bác là người sáng
lập báo Le Paria (Người cùng khổ). Vừa là Chủ nhiệm kiêm Chủ bút, vừa là
cây bút chính của tờ báo, Bác đã viết nhiều bài lên án chủ nghĩa thực
dân, hô hào, hướng dẫn nhân dân các nước thuộc địa cùng nhau đoàn kết
đứng lên giải phóng dân tộc.
Sáng
lập báo Thanh niên (21-6-1925) xuất bản tại Quảng Châu, Trung Quốc đưa
về nước, Bác hướng tôn chỉ mục đích của tờ báo vào nhiệm vụ tuyên
truyền, giác ngộ, vận động các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thế hệ
thanh niên phải đoàn kết đứng lên cứu nước, cứu nhà, tự đem sức ta mà
giải phóng cho ta.
Thời
gian làm Chủ tịch Đảng, Chủ tịch nước, Bác viết báo biểu dương người
tốt, việc tốt, điển hình tiên tiến, cổ vũ các tầng lớp nhân dân hăng hái
thi đua kháng chiến, kiến quốc, xây dựng con người mới, bài trừ thói
hư, tật xấu...
Bác
dạy chúng ta viết báo là để cho nhân dân đọc, trong đó công nông chiếm
đa số, trình độ học vấn chưa cao, nên bài viết phải ngắn gọn, súc tích,
dễ hiểu; không nên viết theo lối “bác học”, sính dùng chữ nghĩa cầu kỳ,
sáo rỗng, vay mượn, lạm dụng từ ngữ nước ngoài...
Trong
một chuyến về thăm bà con nông dân ngoại thành Hà Nội đang vào mùa gặt
rộ, đông đảo nữ sinh trường Trưng Vương về lao động giúp dân, Bác động
viên các học sinh: ”Các cô tiểu thư Hà Nội lao động có thành tích thì
chú nhà báo nầy (Bác chỉ phóng viên báo Thủ Đô) sẽ viết tin đăng lên báo
của thành phố, Bác đọc báo, sẽ khen thưởng các tiểu thư”. Bác quay sang
dặn nhà báo: ”Chú viết đầy đủ, không được để sót. Bác bảo chú viết đầy
đủ, chứ không phải viết dài. Bài viết dài thì ai cũng ngán đọc”.
Năm
1948, trong dịp kỷ niệm Cách mạng tháng Tám, Bác đến thăm nhà máy cơ
khí Hà Nội, dừng lại chăm chú xem tờ báo tường của cán bộ, công nhân nhà
máy. Bác chỉ tay vào bài báo nhan đề “Ngày mai trời lại sáng” và hỏi
một người đứng gần: “Thành phố giải phóng đã mấy năm rồi?”. Có người
thưa rằng đã gần bốn năm, Bác liền nói: “Thế thì bài báo nầy viết không
đúng. Trời đã sáng lâu rồi, sao lại phải đến ngày mai. Vậy hiện giờ là
đêm tối à?”.
Một
lần khác, Bác đến thăm khu triển lãm Vân Hồ, dừng lại xem ảnh tên lính
Pháp cuối cùng rút khỏi Hà Nội qua cầu Long Biên trên báo Thủ Đô, Bác
hỏi bác sĩ Trần Duy Hưng, Chủ tịch thành phố: ”Tấm ảnh nầy tốt. Nhưng
sao lại không để tên người chụp?”. Bác nói thêm: ” Báo chí, nhất là báo
hằng ngày phải có nhiều ảnh tư liệu để khi cần là có thể dùng ngay. Đăng
ảnh phải đề rõ tên người chụp hoặc ghi là lấy ở đâu”...
Một
lần dự họp Quốc hội, nghe Chính phủ báo cáo tình hình thực hiện kế
hoạch nhà nước, nêu những con số tăng phần trăm “so với trước”, Bác mỉm
cười hỏi một cán bộ lãnh đạo ngồi cạnh: “Chẳng so với trước thì so với
sau à?”. Bài học về những thời điểm cụ thể, không chung chung trong báo
chí được Bác truyền thụ như thế.
Nêu
cao trách nhiệm xã hội về bài báo mình viết, khi nào Bác cũng rất cẩn
trọng, đắn đo suy nghĩ từng nội dung, từng ý tứ, từng câu chữ sao cho
quần chúng nhân dân hiểu và quan tâm đọc. Những ngày đầu viết báo, muốn
có một bài báo tốt, Bác phải sửa đi, sửa lại nhiều lần, lúc đầu viết
dài, sau ngắn dần, rút ngắn đến mức tối đa, nhưng vẫn bảo đảm đầy đủ
những nội dung quan trọng, cần thiết, thể hiện bằng văn phong ngắn gọn,
trong sáng, dễ hiểu, dễ nhớ. Đã thành thói quen, kể cả lúc làm Chủ tịch
nước, viết xong một bài báo, Bác thường đem đọc cho những người xung
quanh kể cả nhân viên phục vụ nghe, góp ý kiến; thấy chỗ nào có người
không hiểu hoặc hiểu chưa đúng thì Bác sửa ngay.
Năm
1949, Tổng bộ Việt Minh mở lớp học viết báo cách mạng đầu tiên ở nước
ta mang tên Lớp Báo chí Huỳnh Thúc Kháng. Trong thư gửi lớp học, Bác
viết: ”Có thể ví dụ rằng, ba tháng nay, các bạn đã học cửu chương. Còn
muốn giỏi các phép tính, thì cần phải học nữa, phải học mãi. Học ở đâu,
học với ai? Học trong xã hội, học nơi công tác thực tế, học ở quần
chúng. Nếu các bạn viết báo mà quần chúng hiểu, quần chúng ham đọc, quần
chúng khen hay, thế là các bạn tiến bộ. Trái lại, là các bạn chưa thành
công”.
Bác
ân cần căn dặn: ”Muốn viết báo thì cần: gần gũi quần chúng, ít nhất
phải biết một thứ tiếng nước ngòai, luôn luôn gắng học tập, luôn luôn
cầu tiến bộ...”.
Nguồn tin: (Sưu tầm)