J.C.Watts hiện là chủ tịch GOPAC – một tổ chức đào tạo cho những người theo đuổi sự nghiệp chính trị tại Mỹ.
Dưới đây là bài diễn thuyết của ông trước toàn thể sinh viên học sinh ở Altus, Oklahoma.
Có ba lời nói dối ở đất Mỹ ngày nay mà tôi mong muốn tất cả các bạn đều nhận thức được.
Lời
nói dối đầu tiên là “Tôi được quyền mắc lỗi”. Các bạn trẻ, lời nói dối
đó sẽ làm cho các bạn liên tục vấp ngã mỗi khi bạn nghĩ rằng mình có
quyền được phạm sai lầm. Tất
cả chúng ta, ai cũng từng phạm sai lầm, nhưng thực chất thì chúng ta
không được quyền phạm sai lầm. Nếu bạn sống mà cứ tin tưởng vào lời nói
dối đó, bạn sẽ vấp phải hết trở ngại này đến trở ngại khác, không bao
giờ có được phương hướng hay tài sản gì trong cuộc sống.
Các
bạn là những người trẻ nên không biết được câu chuyện về chàng Len
Bias. Cậu ấy là một tiền đạo bóng rổ của trường ĐH Maryland. Cậu chơi dự
bị cho Boston Celtics, được dự đoán sẽ trở thành một ngôi sao, cùng với
Larry Bird, Kevin McHale, và Robert Parrish, có thể đem chức vô địch về
cho đội mình. Len Bias rất cao to, khỏe mạnh, nhảy và giữ bóng tốt, ném
bóng hay, nhanh như sóc và có nhiều người ví cậu với Michael Jordan. Có
một vài người bạn của Len Bias tới chơi. Họ chúc mừng cậu là người đầu
tiên được chơi cho đội bóng rổ nhà nghề. Họ mang theo một ít cocaine.
Len Bias thử một chút, và chỉ trong một vài phút, tim cậu ấy phản ứng
lại với cocaine, và cuộc sống đã rời bỏ cậu. Đến bây giờ, tôi vẫn không
xác minh được cậu ấy đã từng sử dụng ma túy hay không. Tận sâu thẳm
trong tâm trí, tôi không nghĩ rằng Len Bias từng nghĩ “Có chuyện gì to
tát đâu. Mình cũng chỉ là người. Cũng có quyền đựơc phạm sai lầm chứ.
Nếu mình bị bắt thì sao? Nếu bị sốc thì sao? Mà thế thì có sao? Mình chỉ
là người thôi, tất nhiên có khi phạm sai lầm chứ!”. Các bạn trẻ, chỉ
một sai lầm đó đã làm Len Bias mất cả mạng sống. Đó là lý do tại sao bạn
đừng nên tin rằng “Tôi tất nhiên được phạm sai lầm”. Chúng ta ai ai
cũng có sai lầm, nhưng chúng ta không “tất nhiên” gì với những sai lầm
cả.
Lời nói dối thứ hai, rất phổ biến ở bậc phổ thông, đó là “Chuyện đó sẽ không bao giờ xảy ra với mình đâu”.
Các
bạn trẻ, chúng ta ai cũng có niềm tin kiểu như thế. Chúng ta luôn tin
rằng tất cả những điều xấu trong cuộc sống sẽ xảy ra với người khác, chứ
không bao giờ xảy ra với chúng ta cả. Chúng ta tự bảo mình như thế –
không bao giờ xảy ra với mình đâu! Có một câu chuyện xảy ra 6 năm về
trước mà nếu tôi có sống thêm 150 năm nữa, tô cũng không thể nào quên.
Tôi là một fan của môn bóng rổ và đội bóng tôi thích nhất là LA Lakers.
Tôi đã từng thích thú xem Lakers thi đấu khi đội có Kareem Abdul-Jabbar,
Magic Johnson, James Worthy, Maichael Cooper, toàn là ngôi sao. Tôi đã
thích thú biết bao mỗi khi xem họ thi đấu!
Trong
đó, vận động viên tôi thích nhất là Magic Johnson. Tôi thích nhìn cách
anh ấy chơi bóng, rất khéo léo và nhanh nhẹn, lại có nụ cười rất dễ mến.
Và có lần, khi từ sở làm về nhà để ngồi xem buổi họp báo của Lakers
trên tivi, dĩ nhiên là có cả Magic Johnson nữa. Bạn có biết anh ấy nói
gì với tất cả những thanh niên ở Mỹ không? Tôi sẽ không bao giờ quên
điều đó, thậm chí nó còn văng vẳng bên tai tôi mỗi khi nhớ lại. Anh ấy
nói: “Có lẽ tôi đã quá khờ dại. Tôi đã không bao giờ nghĩ chuyện này có
thể xảy ra với tôi”. Bạn biết Magic nói về điều gì không? Chuyện gì ma
anh ấy nghĩ không thể xảy ra với mình? Magic Johnson có kết quả thử HIV
dương tính! Và anh ấy nói: “Tôi đã không bao giờ nghĩ chuyện này có thể
xảy ra với tôi”. Tôi nghe anh ấy lặp đi lặp lại câu đó nhiều lần…
Các
bạn trẻ, mỗi khi các bạn làm sai việc gì, các bạn thường tự nói gì với
mình? “À, chuyện đó chẳng bao giờ xảy ra với mình đâu mà!”. Tôi vẫn nhớ 5
năm trước khi tôi bị mất cắp ôtô, ngay giữa ban ngày. Tôi nhớ khi viết
bản tường trình cho cảnh sát, tôi đã viết rằng: “Không thể tin được là
chuyện này lại xảy ra với tôi!”. Chuyện này đáng lẽ phải xảy ra với
những người khác. Tôi đọc thấy trên báo rồi, tôi xem trên tivi rồi,
nhưng tôi không bao giờ nghĩ nó có thể xảy ra cho tôi… thế mà nó đã xảy
ra. Bạn có biết Peter Rose không? Anh ấy lẽ ra vẫn chơi bóng chày ở giải
chuyên nghiệp. Nhưng anh ấy bị đuổi vì đã cá độ trong các trận bóng
chày, và như thế là phạm luật. Sâu thẳm trong tôi, tôi không nghĩ rằng
Peter đã nghĩ: “Ah, chuyện đó không thể xảy ra với mình đâu, mình không
thể bị bắt vì cá độ được!”. Giá như có ai có thể nói với Peter Rose và
Magic Johnson rằng: “Magic và Pete này, đây có phải là kỳ nghỉ đáng giá
của các cậu chăng? Nó có đáng để để phải đánh đổi cả sự nổi tiếng, nghề
nghiệp và tương lai của các cậu? Các cậu đã làm gì vậy?”. Các bạn trẻ à,
chuyện gì cũng có thể xảy ra, với bất kỳ ai.
Lời nói dối thứ ba, các bạn hãy suy nghĩ thật kỹ để thật sự hiểu nó, đó là: “Mình còn rất nhiều thời gian”.
Các
bạn trẻ, các bạn có biết mình thường tự nói gì với bản thân không?
Chúng ta nghĩ: “Mình sẽ trở thành một cầu thủ bóng chày chuyên nghiệp,
mình sẽ trở thành một cầu thủ bóng rổ nổi tiếng! Thế thì mình khỏi phải
lo về môn Toán, môn Chính tả, hay Vi tính… Mình còn rất nhiều thời gian
cho chúng!”. Các bạn trẻ ơi, các bạn không hề còn nhiều thời gian đâu.
Các bạn đang là những thanh niên, học sinh, sinh viên và các bạn phải tạ
ơn thượng đế rằng vẫn còn có những con người lặng lẽ mà bạn gọi là giáo
viên. Bạn phải cảm ơn thượng đế rằng bạn đang học với những giáo viên
sẵn sàng phạt bạn, hoặc buộc bạn phải làm những gì bạn đã biết, vì họ
tin rằng bạn có khả năng để hoàn tất công việc. Các bạn có hứng thú với
rất nhiều thứ không liên quan tới khả năng của mình, không giúp gì cho
công việc của mình sau này… Các bạn tự lừa dối mình vì các bạn không
chịu dành thời gian cho những thứ mà bạn biết là cần thiết, như môn
Toán, như Chính tả, như Vi tính… Các bạn nghĩ: “Mình còn rất nhiều thời
gian cho chúng!”. Không, bạn không hề còn nhiều thời gian, vì hôm nay là
ngày bạn bắt đầu chuẩn bị cho cả cuộc sống sau này của bạn. Và tôi hy
vọng bạn sẽ bắt đầu chuẩn bị ngay từ hôm nay.
Tổng
kết lại, có ba lời nói dối, đó là: “Mình được phép phạm lỗi”. Không,
các bạn không được phép như thế. Chúng ta tạo ra lỗi sai, nhưng chúng ta
không được phép làm điều đó. Lời nói dối thứ hai là “Điều đó sẽ không
bao giờ xảy ra với mình!”. Đúng vậy, các bạn ạ, tất cả mọi việc đều có
thể xảy ra với chúng ta. Và lời nói dối thứ ba chính là “Mình còn khối
thời gian!”. Các bạn không có nhiều thời gian như vậy đâu. Tôi không
biết bao nhiêu người trong số các bạn xem việc vào Đại Học là quan
trọng. Một số trong các bạn có thể theo học ở một trường dạy nghề, số
thể có thể tìm một việc làm ngay sau khi tốt nghiệp phổ thông. Tôi không
biết các bạn rồi sẽ làm gì, nhưng hy vọng rằng các bạn sẽ hiểu được
điều này: Những điều tốt đẹp luôn đến với những người chăm chỉ, trung
thực và có trách nhiệm.. Mong rằng các bạn sẽ có đủ lòng tin để dõng dạc
nói rằng “Mình có thể làm được!”.